Zwanen zijn grote (water)vogels met een lange hals. Ze zijn zwaar en stijgen moeizaam op. Bij het opstijgen trappelen ze met de poten en slaan ze krachtig met de vleugels. Ze lopen met een waggelende gang. Het voedsel bestaat meestal uit waterplanten, die gezocht worden in ondiep water. Hierbij komt hun lange hals goed van pas. Bij gebrek aan planten eet een zwaan ook wel kleine vissen zoals voorns. De witte zwanen komen verreweg het meeste voor op het noordelijk halfrond. De zwarte zwaan is hier een uiterst schaarse broedvogel. Deze laatste stammen af van dieren uit watervogelcollecties. Het zijn standvogels, maar in Nederland of België overleven de jongen geen zware winter. Zwanen werden lange tijd als toonbeeld van monogamie en onvoorwaardelijke trouw beschouwd. Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat het niet ongewoon is dat partners elkaar bedriegen en zelfs verlaten. Het nest bevindt zich op de grond of op een berg plantaardig materiaal in of op de oever van water. Het vrouwtje broedt in 30-40 dagen] gemiddeld zes bleke, effen eieren uit. Ondertussen houdt het mannetje de wacht. Bij het verdedigen van hun broedsel kunnen mannetjes behoorlijk agressief zijn. Hierbij schuwen ze het ook niet om mensen die te dichtbij komen aan te vliegen. Volgens sommigen zouden ze zelfs in staat zijn om de botten van mensen te breken, terwijl anderen geloven dat dit niet mogelijk is. De taak van het mannetje houdt niet op bij het bewaken van het broedende vrouwtje: bij sommige soorten helpt het mannetje ook met het uitbroeden van de eieren. De nestjongen hebben nog een grijze of bruine donsvacht en een relatief korte hals. Al een paar uur na het uitkomen, kunnen ze lopen en zwemmen. Het zijn dus nestvlieders. Gedurende enkele maanden worden de jongen door beide ouders warm gehouden en bewaakt. Voedsel zoeken doen ze zelf. Na de winter worden de jongen uit het territorium verjaagd door de ouders, vóórdat ze een nieuw nest maken. Een zwaan leeft in het wild ongeveer 20 jaar. ‘s Winters leven ze in troepen.

Een zwanenzang is het gedicht of lied dat een dichter als laatste in zijn leven heeft geschreven. In de zwanenzang moeten aanwijzingen gevonden worden voor een vroegtijdige of dramatische dood. Het gedicht geeft het idee dat de schrijver ervan moet hebben geweten wat hem te wachten stond. Het is aan de andere kant moeilijk te achterhalen welk nu precies het laatste gedicht is geweest. Het is dus eerder zo dat men in de nalatenschap een onbekend werk vindt dat het karakter van een zwanenzang in zich heeft. Dit wordt dan vervolgens tot zwanenzang gebombardeerd. Beroemd is de laatste, uit 13 liederen bestaande cyclus van Franz Schubert, die na zijn dood door zijn uitgever onder de titel Schwanengesang (zwanenzang) werd samengesteld. Een hedendaags voorbeeld van een zwanenzang is de videoclip die David Bowie, vlak voor zijn overlijden op 10 januari 2016, heeft uitgebracht bij het nummer Lazarus. De uitdrukking is een verwijzing naar de mythe dat een zwaan als hij zijn sterven voelt aankomen, nog eenmaal in een wonderschoon gezang uitbarst.

Zwanen zijn een vaak voorkomend onderwerp in sprookjes. De zes zwanen van de gebr. Grimm is een bekend verhaal. Het Zwanenmeer uit de late jaren van de 19e eeuw is een wereldberoemd ballet uit het oude Rusland. De muziek is van de bekende componist Tsjaikovski. Het sprookje Zwaan kleef aan is ook alom bekend.

De titel van dit sprookje wordt tegenwoordig ook vaak gebruikt als uitdrukking. Zwaan kleef aan wordt dan gebruikt als veel mensen hetzelfde gaan doen of hetzelfde gedrag gaan vertonen. Er wordt dan over het Zwaan kleef aan effect gesproken. Dit kan zowel positief zijn, maar ook negatief. Als bijvoorbeeld een grote groep mensen iets doet dat jij niet leuk vindt.

De zwanendrifter. Een aantal jaren geleden werd er plots fel protest aangetekend tegen het beroep zwanendrifter. Het recht van zwanendrift was het voorrecht om zwanen te houden in een bepaald gebied. Wie ook een zwaan wilde bezitten of vangen moest daarvoor formele toestemming krijgen van de leenheer. Soms werd het recht ook in achterleen gegeven. De zwanen werden gekenmerkt door een metalen, soms zilveren, band rond de hals, als teken aan wie de zwanen toebehoorden. Soms leek de band op een kroontje. Afbeeldingen van deze zwanen met halsband zijn terug te vinden in de wapens  van verschillende Nederlandse gemeenten. In de 19e eeuw was het gebruikelijker om een tatoeage op de snavel te zetten. Er werd waarschijnlijk nauwelijks gehandeld in driftzwanen. Daarnaast maakte het recht het mogelijk om toe te zien op de zwanen. De zwaan werd vaak gezien als een adellijk dier en het bezitten van zwanen in de kasteelgracht droeg bij aan de status.Het recht van zwanendrift kwam in ieder geval voor gedurende de veertiende tot de zeventiende eeuw. De heer die dit recht van zwanendrift bezat, werd een  pluimgraaf genoemd. In  de steden werden ambtenaren aangesteld als pluimgraaf, of werd de schout ermee belast. Zwanen kwamen meestal ingebraden vorm aan het einde van hun bestaan. Ze werden door de heer zelf verorberd of als relatiegeschenk geschonken. Per 1 juli 2016 is zwanendriften verboden in ons land. De dieren werden volgens fanatieke dierenbeschermers ernstig mishandeld en vaak werden de vleugels gekortwiekt zodat zij niet meer konden vliegen.

Het Noordhollandse dorp Zwanenburg dankt zijn bestaan aan de vestiging van landarbeiders na de drooglegging van Haarlemmermeer. Deze mensen bouwden hun huizen onderaan de dijk op de goedkopere gronden. De ontwikkeling van Zwanenburg is niet los te zien van die van Halfweg. In de jaren na de Eerste Wereldoorlog vond er een uitbreiding plaats van het dorp, en in de jaren 60 werd Zwanenburg nog verder uitgebreid. Zwanenburg ligt onder de aanvliegroute van de Zwanenburgbaan en Polderbaan van de Luchthaven Schiphol. Ook is het dorp bekend van de suikerfabriek CSM, die in 1863 als Holland is gesticht.

In het Oudewaterse behoren de Zwaantjes tot een bekende familie. Zo speelde Meindert Zwanenburg een twintigtal jaren terug in de hoofdmacht van OVS-zaterdag. Marco Zwanenburg, de goedlachse speler van de veteranen speelt al jaren een bescheiden rol in de Oudewaterse voetbalhistorie. Vroeger draaide hij met zijn rushes menige achterhoede dol. Tegenwoordig speelt hij regelmatig als rechtsachter en funcioneert daar naar behoren. Edwin, de charmeur van de drie, speelde jaren achtereen in het vlaggenschip van Oudewater-OVS en staat bekend om zijn enorme wilskracht, mentaliteit en teamspirit. Tegenwoordig speelt ook hij in de periferie van het amateur voetbal.Afgelopen zaterdag trad hij aan in de uitwedstrijd van de FC Oudewater-veteranen tegen de oudjes van Hazerswoude. Thuis had het team met 1-7 een ongenadig pak slaag gekregen en was dus belust op revanche. Vanaf het eerste fluitsignaal liet de altijd gebruinde Zwaan echter zien dat hij gekomen was voor een heuse driepunter.

Zijn aanvalskracht – met de rug leunend tegen de tegenstander, de bal aannemend met de armen gespreid en vervolgens wegdraaiend  – is wijd en zijd bekend. Hij zorgde dan ook voor een groot aantal kansen om de score te openen. De opponent hing tegen de touwen maar ging nog niet knock out. Nee, de enige maal dat zij op óns doel af gingen werd direct benut om de score te openen: 1-0. Zeer tegen de verhouding in. Edwin was getergd en zorgde eigenhandig voor de verdiende 1-1.  Na de rust kwam spits Martin de Waal hem assisteren. Deze liet direct zien waarom hij vorig jaar topscoorder was en doelpuntte tweemaal. Hij zorgde in eerste instantie voor de 1-2 voorsprong. Hazerswoudse Boys liet het er niet bij zitten en zette flink aan. Dit resulteerde in de gelijkmaker 2-2. Richard miste voordien een penalty door op de paal te mikken en wat later nog eens bij een schot vanuit de zestien. De vermoeidheid sloeg toe en de moegestreden Henk en Ad werden ingeruild voor Martin van Vliet en Leo de Wit. FC Oudewater wankelde, maar Richard en zijn mannen én keeper Edwin Stalvord gaven niet op. Met uiterste krachtinspanning perste de FCO er nog een slotoffensief uit. Dit resulteerde in de winnende treffer van de eerder genoemde de Waal. Een terechte zege – de derde van het seizoen – en het feestje des avonds van Harry en Kees in café de Doelen was een passend slotakkoord. Man of the match werd… Edwin Zwanenburg.